Onzichtbare koper

Filmfragment

1.Onderzoeksvraag

Hoe kunnen we een onzichtbare koperboodschap terug zichtbaar maken?

2.Voorbereiding

• Koper(II)sulfaat 1 mol/l
• Ammoniumcarbonaat verzadigde oplossing (eventueel beiden 2 mol/l)
• Petrischaaltje
• Blad
• 2 wattenstaafjes

3.Uitvoeren

a.Werkwijze

Breng met een wattenstaafje een geheim bericht op het papier. Doe dit met de oplossing van ammoniumcarbonaat. Laat het blad even drogen. Breng op het andere staafje de  kopersulfaatoplossing. Strijk deze oplossing over de boodschap.

b.Waarneming (+ foto’s)

4.Reflecteren

De oplossing van ammoniumcarbonaat (NH₄)₂CO₃ ontleedt in koolstofdioxide CO₂ en een gas met een nogal onaangenaam geur – ammoniak NH₃ gas. Ammoniakmoleculen (zoals bij andere gassen) kunnen het stuk papier doordringen met de geheime boodschap.

(NH₄)₂CO₃ → 2NH₃ ↑ + CO₂ ↑ + H₂O

Naast het feit dat ze in water oplosbaar zijn, zijn zowel ammoniak als koolstofdioxide zeer vluchtig en daarom gemakkelijk te verdampen. Koolstofdioxide zal niet reageren met papier of inkt, maar ammoniak zal zich binden aan de koperionen Cu^{2 +} van de inkt. De verandering in kleur geeft aan dat er een chemische reactie heeft plaatsgevonden.

Cu²⁺ + 4 NH₃ → Cu(NH₃)₄²⁺

5.Onderwerpen

• complexeringsreacties
• identificatiereacties

6.Bron

KLIK – KLIK