Indicatoren in tuin

1.Voorbereiding

Materiaal + stoffen

• 100g plantenmateriaal (rode kool, rode ajuinen, bieten, radijs, rabarber, rode druiven, kersen, rozen, groene wortelen; tomaten, zwarte thee)
• 50ml maatcilinder
• 50ml beker

2.Uitvoeren

a.Werkwijze

• Breng 100g fijngemaakt plantenmateriaal samen met 100ml ethanol of 100ml water, laat dit een tijd trekken, eventueel verwarm je tot 60-70°C.
• Decanteer of zeef het staal. De heldere oplossing kan dan dienen als indicator. Eventueel wordt het staal verdund met water of ethanol tot de gewenste kleurintensiteit

b.Waarneming (+ foto’s)

3. Verklaring

In het plantenrijk komen vele kleuren voor. De groene kleur van planten bv wordt veroorzaakt door bladgroen (chlorofyl). De kleurstof die we in dit experiment geïsoleerd hebben is echter een andere soort.  Plantaardige kleurstoffen hebben vaak een ‘indicatorwerking’ hetgeen met dit experiment ook aangetoond is.
Lakmoespapier bv. is een bekende indicator. Dit papier wordt rood als het met zuren in aanraking komt, en blauw als het met een base in contact komt. In neutraal milieu is het paars. Lakmoespapier wordt gemaakt van lakmoes, een plantaardige kleurstof die gehaald wordt uit mossen, vnl. uit Lecanora tartarea en Rocella tinctoria. Lakmoes is dus een plantaardige indicator.
Vele van deze plantaardige kleurstoffen zijn afgeleid van anthocyanen, dat is een groep rode, blauwe of paarse kleurstoffen. Deze groep heeft een duidelijke indicatorwerking, bv. cyanidines (afgeleid van anthocyaan). De rode kleur in bieten wordt ook veroorzaakt door een anthocyaanverbinding. Anthocyanidines zijn planten kleurstoffen die in de cel vakuole gelokaliseerd zitten. Ze veroorzaken de rode, paarse en blauwe verkleuring van vele bloemen en fruitsoorten.Als ringsysteem bevatten ze een flaveen, als 3 of als 3,5 glycoside. Deze worden door zuren afgebroken naar  de corresponderende suikers and de echte kleurstofcomponenten. Door zure hydrolyse worden de anthocyanidines omgezet naar flavylium zouten (oxonium zouten) waarvan de kationen resonantie gestabiliseerd zijn