Blauwe bessen als zuur-base indicator

KLIK filmfragment

1. Onderzoeksvraag

Hoe kunnen we blauwe bessen als zuur-base indicator gebruiken?

2. Voorbereiding

Begrippen als achtergrond voor experiment

pH = het negatief logaritme van de evenwichtsconcentratie aan H₃O⁺-ionen en geeft de zuurgraad van een oplossing weer.

Zuur-base indicator = een stof die een verschillende kleur heeft, afhankelijk van de pH van de oplossing

Materiaal + stoffen

• 200 gram blauw bessen
• 200 ml water
• Bekerglas 250 ml
• Lepel
• Zeef
• Pipet
• 7 proefbuizen
• 4 ml citroensap
• 4 ml huishoudazijn
• 4 ml bruiswater
• 4 ml water
• 4 ml natriumwaterstofcarbonaatoplossing (10 g/ 100ml)
• Verdunde ontstopper (10 %)
• Natriumhydroxide 4 mol/l
• Pipet

Bereiding oplossingen

• Blauwe bessensap

Zet 200 gram blauwe bessen in warm water voor een kwartier. Roer regelmatig.

Na het verwarmen, zeef je de oplossing.

• Natriumwaterstofcarbonaatoplossing 10 g/ 100 ml oplossing

Los 10 gram NaHCO₃ op in 100 ml water.

• Verdunde ontstopper 10 %

Pipetteer 10 ml ontstopper op in 100 ml water

 

Opstelling (foto)

3. Uitvoeren

Werkwijze

Voeg in de 7 proefbuizen 4 ml van de stoffen: citroenzuur, huishoudazijn, bruiswater, water, natriumwaterstofcarbonaatoplossing, verdunde ontstopper, NaOH 4 mol/l

Voeg bij deze stoffen telkens 2 pipetinhouden van het blauwe bessensap

 

Waarneming (+ foto’s)

Voor de reactie: de stoffen zijn doorzichtig, alleen citroensap heeft een gele kleur. Na de reactie: de stoffen hebben een roze tot gele kleur.

 

4. Reflecteren

Besluit

Het blauwe bessensap verkleurt in de verschillende oplossingen. In een zuur milieu, citroensap of azijn, geeft het een roze kleur. In een alkalisch milieu, NaHCO₃-oplossing, kleurt het sap blauw.

De verkleuring heeft te maken met de pH-waarde van de oplossing, de zuurgraad. Wanneer er veel H₃O⁺-moleculen in de oplossing zijn, is de oplossing zuur. De pH-waarde zal bijgevolg kleiner zijn dan 7. Wanneer er weinig H₃O⁺-moleculen in de oplossing zijn, is de oplossing alkalisch. De pH-waarde zal groter zijn dan 7.

De kleurverandering van het bessensap kan verklaard worden door de aanwezigheid van anthocyanen in de bessen. Dit zijn natuurlijke kleurstoffen die veranderen naargelang de zuurtegraad van het milieu.

Bronnen

KLIK

 

5. Tips and tricks

Na de proef kan je de stoffen rangschikken van een kleine pH-waarde, zuur, naar een grote pH-waarde, basisch. Je kan dit doen aan de hand van een universeel pH-papiertje. Je kan een beetje vloeistof op het papier laten vallen als controle en je kan via de kleurenschaal de stoffen rangschikken.

Citroensap – huishoudazijn – water – bruiswater- natriumhydroxide (4 mol/l) – verdunde ontstopper – natriumwaterstofcarbonaatoplossing

Bereiding bessensap

Vele proeven geven aan dat je de bessen ook kan pletten door een zeef. Ik vind deze werkwijze niet ideaal omdat de kleur van de bessen bij de schil zit. Ook is het een moeilijkere manier dan het te extraheren. Ik raad je dus aan om de bessen op te warmen in water. Hieronder een foto hoe het sap eruitziet als je de bessen plet door een zeef, niet ideaal.