Geheime koperboodschap

1.Onderzoeksvraag

We hebben in de jaszak van het slachtoffer een geheime brief gevonden. Kun jij achterhalen met welke stof deze boodschap geschreven is? Dit kan ons helpen om te weten waar het slachtoffer gestorven is. Enkele verdachten zijn in het bezit van chemische stoffen.

2.Voorbereiding

a. Begrippen

Metaalcomplex: Coördinatieverbindingen of (metaal)complexen zijn chemische verbindingen die bestaan uit één  (transitie of overgangs-)metaal en één of meer liganden

b. Materialen

• Penseel (klein waar je mee tekeningen schildert bijvoorbeeld)
• Bekerglas 50ml
• Bekerglas 100ml
• Papier (gewoon printpapier, liefst wit)
• 50ml ammoniak (6%)
• Verdunde kopersulfaatoplossing (1%)

c. Opstelling

d. Veiligheid

3. Uitvoeren

a. Werkwijze

1. Doop het penseel in de kopersulfaatoplossing.
2. Schrijf een boodschap op het papier.
3. Laat het papier drogen.
4. Doe een beetje ammoniakoplossing in het bekerglas van 100ml.
5. Houd het papier boven de ammoniakoplossing.

b. Waarneming

• Wanneer we op het papier schrijven is de tekst nog zichtbaar.
• Na het drogen is de tekst verdwenen.
• Als we het papier boven de ammoniakoplossing houden verschijnt de tekst terug in blauwe letters.

4.Reflecteren

a. Besluit

CuSO₄ + 4 NH₃ –> Cu(NH₃)₄²⁺ + SO₄^2-

We stellen vast dat de kopersulfaatoplossing lichtblauw gaat kleuren als we het in contact brengen met de ammoniakdampen. Dit komt door het koperhydroxide dat gevormd wordt. Koperhydroxide is dus verantwoordelijk voor de blauwe kleur die ontstaat.

Uiteindelijk ontstaan er Cu(NH₃)₄²⁺ moleculen die zorgen voor de donker blauwe kleur.

b. Bronnen

KLIK – KLIK – KLIK – KLIK

5.Tips en Trics

Zorg ervoor dat je kopersulfaatoplossing niet te sterk is anders gaat de blauwe kleur niet verdwijnen en blijft de tekst leesbaar.

6.Vaststellingen

1. Op het lijk: Brief in zijn zak.
2. Verzamelde bewijsstukken: Verdachten hebben elk een chemische stof in hun bezit om de boodschap eventueel te ontcijferen.

7.Verdachten

De 3 verdachten met hun verblijfplaats kunnen jullie terugvinden op:

Extra informatie die de leerlingen nodig hebben:

• Kopersulfaatoplossing –> Frankrijk
• Ammoniak –> Nederland
• Ijzertrichloride-oplossing –> Duitsland

8.Werkblaadje

De dader is: Bertil.

Met welke stof is de boodschap geschreven?

• Kopersulfaatoplossing
• Ijzertrichloride-oplossing
• Ammoniak