Reageerbuis
Wat/Wie?
Begrip
Een reageerbuis, ook bekend als een kweekbuis of monsterbuis, is een veel voorkomend stuk laboratoriumglaswerk bestaande uit een vingerachtige lengte van glas of doorzichtige plastic buizen, open aan de bovenkant en gesloten aan de onderkant.
Reageerbuizen worden meestal in speciale rekken geplaatst.
.Weetjes
.Reageerbuizen die bedoeld zijn voor algemeen chemisch werk zijn meestal gemaakt van glas, vanwege de relatieve weerstand tegen hitte. Buizen gemaakt van expansiebestendige glazen, meestal borosilicaatglas of gesmolten kwarts,zijn bestand tegen hoge temperaturen tot enkele honderden graden Celsius.
Chemiebuizen zijn verkrijgbaar in een veelheid van lengtes en breedtes, meestal van 10 tot 20 mm breed en 50 tot 200 mm lang. De bovenkant kenmerkt vaak een uitlopende lip om het gieten van de inhoud te helpen.
Een chemie reageerbuis heeft meestal een platte bodem, een ronde bodem of een conische bodem. Sommige reageerbuizen zijn gemaakt om een gemalen glazen stop of een schroefdop te draaien. Ze zijn vaak voorzien van een wit glazuurgebied aan de bovenkant voor etikettering met een potlood.
Reageerbuizen worden veel gebruikt door chemici om chemicaliën te behandelen, vooral voor kwalitatieve experimenten en tests. Hun bolvormige bodem en verticale zijkanten verminderen massaverlies bij het gieten, maken ze gemakkelijker uit te wassen en maken een gemakkelijke controle van de inhoud mogelijk. De lange, smalle hals van de reageerbuis vertraagt de verspreiding van gassen naar het milieu.
Reageerbuizen zijn handige containers voor het verwarmen van kleine hoeveelheden vloeistoffen of vaste stoffen met een Bunsen-brander of alcoholbrander. De buis wordt meestal bij zijn nek gehouden met een klem of tang. Door de buis te kantelen, kan de bodem tot honderden graden in de vlam worden verwarmd, terwijl de nek relatief koel blijft, waardoor mogelijk dampen op de wanden kunnen condenseren. Een kookbuis is een grote reageerbuis die speciaal bedoeld is voor kokende vloeistoffen.
Een reageerbuis gevuld met water en omgevormd tot een met water gevuld bekerglas wordt vaak gebruikt om gassen af te vangen , bijvoorbeeld bij elektrolysedemonstraties.
Een reageerbuis met een stop wordt vaak gebruikt voor tijdelijke opslag van chemische of biologische monsters.
.Veiligheid
Reageerbuizen moeten in een reageerbuisrek worden weggezet omdat ze niet zelf kunnen blijven staan; bij het verhitten moeten ze worden vastgehouden met een reageerbuisknijper. Door kookvertraging kan de inhoud bij verhitten van vloeistoffen met een bunsenbrander weleens plotseling uit de buis spatten; het verdient daarom aanbeveling hierbij een veiligheidsbril te dragen en de monding bij het verhitten van zich af te houden. Bovendien moet men bij het verhitten van een ontvlambare of brandbare stof de open bovenkant van de reageerbuis zo ver mogelijk weghouden van de vlam. Dit kan door de proefbuis onder een hoek van 45° te houden en enkel de ronde onderkant in de vlam te houden.
Geschiedenis
Van alle vele basisvormen en maten van apparatuur die het gemiddelde scheikundelab bevolken, lijkt de reageerbuis een relatief nieuwe toepassing: er wordt niets over gezegd, of iets dergelijks, vóór de 19e eeuw.
Volgens één versie is de reageerbuis ontstaan via de Zweed Jöns Jacob Berzelius (1779-1848). Berzelius wordt beschouwd als een van de grondleggers van de moderne scheikunde en heeft meer dan genoeg prestaties op zijn naam staan, het ontdekken van silicium, selenium en thorium, het bedenken van het chemische notatiesysteem en het vaststellen van de verschillen tussen organische en anorganische verbindingen. In het licht daarvan kan het bedenken van de reageerbuis iets zijn geweest dat hij op een regenachtige middag in een nutteloos moment heeft weggegooid. Volgens het bewijs beschreef hij iets dat erg lijkt op wat we kennen als de reageerbuis in een artikel dat hij in 1814 schreef – hoewel dit waarschijnlijker het ontstaan was van de hoge vormbeker die tot op de dag van vandaag de naam van Berzelius draagt.
Een andere versie beweert dat de reageerbuis het geesteskind was van Michael Faraday (1791-1867). Hij staat natuurlijk bekend om zijn pionierswerk op het gebied van scheikunde en elektromagnetisme, en voor het uitvinden van een vroege versie van wat de bunsenbrander zou worden, plus de kooi van Faraday, die elektromagnetische velden blokkeert. Hij noemt het idee van de reageerbuis voor het eerst in zijn boek uit 1827 Chemische manipulatie , wat suggereert dat kleine glazen buisjes nuttig zouden zijn voor het testen van reacties. Ze zouden een speciaal gebouwde vervanging zijn voor de wijnglazen waar Faraday en andere chemici normaal gesproken naar zouden grijpen wanneer ze kleine hoeveelheden vloeistoffen moesten bewaren of mengen. In een artikel voor Chemistry World, de wetenschapsschrijver Philip Ball wijst er ook op dat de brieven van Faraday bezaaid waren met beschrijvingen en tekeningen van reageerbuisjes: “Hij schetst er bijvoorbeeld een in een brief aan de Duits-Zwitserse chemicus Christian Friedrich Schönbein in 1854.”
Misschien nam Faraday het idee van Berzelius over, verkleinde het zodat het een specifiek praktisch doel zou vervullen, en maakte het zich op die manier eigen? We zullen het waarschijnlijk nooit weten, maar wat de waarheid ook is, het is vrij zeker dat Faraday, Berzelius of iemand anders die de reageerbuis zou hebben “uitgevonden” zich onmogelijk had kunnen voorstellen in hoeverre deze eenvoudige container sindsdien laboratoria over de hele wereld heeft bevolkt .
Een UCLL project
Partners
