aardalkalimetalen

De aardalkalimetalen zijn de elementen die in de tweede hoofdgroep van het PSE staan.

aardmetalen

De aardmetalen zijn de elementen die in de derde hoofdgroep van het PSE staan. Deze naam is verouderd, tegenwoordig spreek je over de boorgroep.

absolute atoommassa

De absolute atoommassa is de werkelijke massa van het atoom uitgedrukt in kilogram. 

absolute molecuulmassa

De absolute molecuulmassa is de werkelijke massa van het molecule uitgedrukt in kilogram.

absorptie

Absorptie is het verschijnsel waarbij atomen energie opnemen.

actiniden

De actiniden zijn een serie elementen uit het f-blok, gaande van het element met atoomnummer 90 tot en met het element met atoomnummer 103.

activeringsenergie (Ea)

De activeringsenergie is de minimale kinetische energie om een effectieve botsing te veroorzaken.

additie

Een additie is een reactie waarbij atomen of atoomgroepen toegevoegd worden  aan een onverzadigde verbinding.

adsorberen

Adsorberen is een scheidingstechniek die gebaseerd is op het verschil in adsorptievermogen.

aflopende reactie

Een aflopende reactie is een reactie die verloopt tot het limiterend reagens is                opgebruikt.

alcohol

Alcoholen zijn koolstofverbindingen met als functionele groep de hydroxyl groep (–OH).

aldehyde

Aldehyden zijn een koolstofverbindingen met als functionele groep een eindstandige carbonylgroep (–CHO).

alkaan

Alkanen zijn verzadigde acyclische koolwaterstoffen.

alkalimetalen

De alkalimetalen zijn de elementen die in de eerste hoofdgroep van het PSE  staan.

alkeen

Alkenen zijn acyclische koolwaterstoffen met één dubbele binding.

alkyn

Alkynen zijn acyclische koolwaterstoffen met één drievoudige binding

alkylgroep

Een alkylgroep is een atoomgroep met één waterstof minder dan het

corresponderende n-alkaan.

amfolyt

Een amfolyt is een deeltje dat zowel een proton kan opnemen als afstaan.

amfotere elementen

Amfotere elementen zijn elementen die zich soms als metaal en soms als niet-metaal gedragen, afhankelijk van de bindingspartner.

amide

Amides zijn koolstofverbindingen met als functionele groep de amidegroep (–CONH₂).

amine

Amines zijn koolstofverbindingen met als functionele groep de aminegroep (–NH₂).

analyse

Een analyse of ontleding is de omzetting van een samengestelde stof naar twee       of meer enkelvoudige stoffen.

anion

Een anion is een negatief geladen ion.

anode

Een anode is de elektrode waar de oxidatie gebeurt.

anodiseren

Anodiseren is een elektrolytische oppervlaktebehandeling om metalen te voorzien van een oxidelaag.

anorganische stof

Anorganische stoffen of minerale stoffen zijn stoffen die hoofdzakelijk voorkomen in de niet-levende natuur.

apolaire binding

Een apolaire binding is een binding waarbij het verschil in EN-waarde van de  bindingspartners nul is.

apolaire molecule

Een apolaire molecule is een molecule die niet polair is.

aromaat

Aromaten zijn moleculen met een vlakke ringstructuur die afwisselend enkelvoudige en dubbele bindingen bevatten.

atoom

Een atoom is het kleinst mogelijk deeltje waaruit de materie is opgebouwd.

atoombinding

De atoombinding of covalente binding treedt op tussen twee niet-metaalatomen. De atomen stellen hun ongepaarde elektronen gemeenschappelijk.

atoomkern

De atoomkern is het centrale gedeelte van het atoom dat opgebouwd is uit protonen en neutronen.

atoommassa-eenheid (u)

De atoommassa-eenheid is gelijk gesteld aan 1/12 van de absolute massa van één  12C-isotoop.

atoommodel

Een atoommodel is een visuele voorstelling van het uitzicht van een atoom.

atoommodel van Bohr

Het atoommodel van Bohr stelt dat de elektronen zich enkel op bepaalde energieniveaus of banen rond de atoomkern kunnen bewegen.

atoomnummer (Z)

Het atoomnummer geeft het aantal protonen in een atoom weer.

atoomrooster

In een atoomrooster zijn alle atomen aan mekaar gebonden in een groot, stevig en regelmatig rooster dat zich onbeperkt kan uitbreiden.

atoomsoort

Alle atomen met hetzelfde aantal protonen in de atoomkern behoren toe aan dezelfde atoomsoort of element

autoprotolyse van water

De autoprotolyse van water is het verschijnsel waarbij twee watermoleculen met elkaar kunnen reageren in een zuurbasereactie

base

Basen zijn deeltjes die een proton kunnen opnemen. Het zijn protonacceptoren.

Baseconstante (Kb)

De baseconstante is de maat voor de sterkte van een base.

batterij

Een batterij is een aaneenschakeling van galvanische cellen

binair zout

Een binair zout is een zout waarvan de zuurrest afkomstig is van een binair zuur.

binair zuur

Binaire zuren zijn zuren die uit twee elementen bestaan: waterstof en een niet- metaal.

bindingselektronen

Bindingselektronen zijn elektronen die een bindend elektronenpaar vormen.

bindingsenergie

De bindingsenergie is de potentiële energie de vrijkomt wanneer twee atomen binden.

bindingshoek

De bindingshoek is de hoek tussen twee bindingen van eenzelfde atoom.

bindingslengte (r₀)

De bindingslengte is de afstand tussen de atomen waarbij de afstotingskracht en de aantrekkingskracht even groot zijn.

Bohr

Bohr formuleerde dat elektronen zich niet om het even waar in de elektronenwolk kunnen bewegen, maar op welbepaalde energieniveaus.

boxnotatie

De boxnotatie geeft de bezetting van de orbitalen weer door middel van hokjes gevuld met pijltjes die de elektronen voorstellen.

bronspanning

De bronspanning van een galvanische cel onder standaardomstandigheden is het verschil in standaardreductiepotentiaal van de oxidator en de reductor.

brutoformule

De brutoformule van een stof geeft het aantal atomen van elke atoomsoort weer waaruit de molecule van die stof is opgebouwd. In geval van ionverbindingen geeft de brutoformule de verhouding van voorkomen van de verschillende elementen weer.

buffercapaciteit

De buffercapaciteit is de hoeveelheid sterk zuur of sterke base die aan één liter buffermengsel toegevoegd moet worden om de pH één eenheid te veranderen.

buffermengsel

Een buffermengsel is een mengsel waarvan de pH binnen zekere grenzen weinig verandert bij toevoegen van kleine hoeveelheden zuur of base.

carbonylgroep

De carbonylgroep is de functionele groep van aldehyden en ketonen.

carbonzuur

De carbonzuren zijn koolstofverbindingen met als functionele groep de

carboxylgroep (–COOH)

carboxylgroep

De carboxylgroep is de functionele groep van de carbonzuren

chemie

Chemie is de wetenschap die de samenstelling en verandering van de materie bestudeerd en de energieveranderingen die hiermee gepaard gaan.

chemisch verschijnsel

Een chemisch verschijnsel of reactie is een proces waarbij de samenstelling van  de materie verandert.

chiraal koolstof atoom

Een chiraal koolstofatoom is een koolstofatoom waaraan vier verschillende atomen en/of atoomgroepen zijn gebonden.

chromatografie

Chromatografie is een scheidingstechniek die gebaseerd is op het verschil in oplosbaarheid en adsorptievermogen.

cis-transisomerie

Cis-transisomerie is een soort van isomerie die kan optreden bij een dubbele koolstof-koolstofbinding.

coëfficiënt

Een coëfficiënt geeft het aantal moleculen weer.

concentratie

De concentratie van een oplossing geeft aan hoeveel opgeloste stof er in een bepaalde hoeveelheid oplossing aanwezig is.

condensatie

Een condensatie is een reactie waarbij twee grotere substraatmoleculen binden met afsplitsing van een klein anorganisch molecule.

constante van Avogadro (NA)

De constante van Avogadro geeft weer hoeveel deeltjes aanwezig zijn in één mol van om het even welke stof. NA = 6,02 . 10²³   1/mol .

continu spectrum

Een continu spectrum is een spectrum waarin alle kleuren vertegenwoordigd zijn

corrosie

Corrosie is het proces waarbij metalen worden aangetast door oxidatie

covalente binding

zie Atoombinding

cycloalkaan

Cycloalkanen zijn verzadigde cyclische koolwaterstoffen.

d-blok

Het d-blok is een blok in het PSE waarin de elementen uit de b-groepen zich bevinden.

d-orbitaal

Een d-orbitaal is een voorstelling van het trefkansgebied om elektronen aan te treffen in een magnetisch niveau van het d-subniveau

Dalton

Dalton formuleerde dat materie opgebouwd is uit kleine ondeelbare en onvernietigbare deeltjes of atomen.

daniellcel

De daniëllcel is de eenvoudigste galvanische cel.

de Broglie

De Broglie postuleerde dat aan elektronen naast een deeltjeskarakter ook een golfkarakter moest worden toegekend.

decanteren

Decanteren is een scheidingstechniek die gebaseerd is op het verschil in massadichtheid.

deelreactiemethode

De deelreactiemethode is een methode voor het balanceren van redoxreacties in waterig milieu.

deeltjesmodel

Het deeltjesmodel is een modelvoorstelling van moleculen.

degradatie

Een degradatie is een reactie waarbij een molecule afgebroken wordt tot kleinere      moleculen.

Democritus

Democritus formuleerde dat alle materie is opgebouwd uit zeer kleine ondeelbare deeltjes.

destillaat

Het destillaat is de stof die bij destilleren het eerst uit het mengsel verdampt.

destilleren

Destilleren is een scheidingstechniek die gebaseerd is op het verschil in kooktemperatuur

diagonaalregel

De diagonaalregel is een hulpmiddel om de energievolgorde van de subniveaus te  onthouden.

dipoolkarakter

Dipoolmoleculen of polaire moleculen hebben een dipoolkarakter. Hoe groter de deelladingen, hoe groter het dipoolkarakter.

dipoolkrachten

Dipoolkrachten zijn intermoleculaire krachten die optreden tussen polaire moleculen.

dipoolmolecule

Een dipoolmolecule is een molecule met een positieve en een negatieve pool.

discontinu spectrum

Een discontinu spectrum is een spectrum waarin slechts één of enkele kleuren  zijn vertegenwoordigd.

dispersiekrachten

Dispersiekrachten zijn intermoleculaire krachten die optreden ten gevolge van beweging van elektronen binnen de moleculen.

donor-acceptor atoombinding

De donor-acceptorbinding is een atoombinding die optreedt tussen twee niet- metaalatomen wanneer het ene atoom al edelgasconfiguratie heeft bereikt en het andere atoom twee elektronen tekort heeft voor een edelgasconfiguratie.

doublet

Een doublet bestaat uit twee elektronen in éénzelfde magnetische niveau met tegengestelde spin.

dubbelzout

Dubbelzouten zijn zouten waarbij twee soorten metaalionen zijn gebonden aan één soort zuurrestion.

dynamisch evenwicht

Een dynamisch evenwicht ontstaat wanneer de heen- en terugreactie blijven optreden, terwijl de concentraties constant blijven.

edelmetaal

Edelmetalen zijn metalen die weinig geneigd zijn om elektronen af te geven.

edelgasconfiguratie

De edelgasconfiguratie is een stabiele elektronenconfiguratie van een element dat evenveel valentie-elektronen heeft als een edelgas, nl. twee voor helium en     acht voor alle andere edelgassen

edelgassen

De edelgassen zijn de elementen die in de achtste hoofdgroep van het PSE staan.

eenstapsreactie

Een éénstapsreactie is een reactie waarbij de reagentia onmiddellijk in

reactieproducten omzetten via een geactiveerd complex.

eerste hoofdwet van de thermodynamica

De eerste hoofdwet van de thermodynamica stelt dat energie nooit kan ontstaan of verloren gaan.

effectieve botsing

Een effectieve botsing is een botsing tussen deeltjes die een reactie veroorzaakt.

Einstein

Einstein formuleerde dat licht naast een golfkarakter ook een deeltjeskarakter  heeft.

eiwit

Eiwitten zijn macromoleculen die opgebouwd zijn uit aminozuren.

elastische botsing

Een elastische botsing is een botsing waarbij de deeltjes niet reageren en onveranderd terug uit elkaar gaan.

elektrofiel

Een elektrofiel deeltje is een deeltje dat een elektronenpaar kan binden. Het is een elektronenpaaracceptor.

elektrofiele reactie

Een elektrofiele reactie is een reactie waarbij een elektrofiel aanvalt op een plaats in een molecule met een hoge elektronendichtheid.

elektrolyse

Elektrolyse is een proces waarbij met een externe spanningsbron een niet- spontane redoxreactie optreedt.

elektrolyt

Een elektrolyt is een samengestelde stof die in gesmolten toestand en/of opgelost in water vrije ionen vormen en in die toestand de elektrische stroom geleidt.

elektrolytbrug

Een elektrolytbrug is een onderdeel van een galvanische cel die een verbinding maakt tussen de twee halfcellen om de gewijzigde ladingssituatie te compenseren.

elektron (e–)

Een elektron is het klein negatief geladen deeltje dat zich rond de atoomkern bevindt.

elektronegatief element  

Een elektronegatief element is een element dat elektronen kan opnemen om een stabiele edelgasconfiguratie te bekomen. Een elektronegatief element vormt negatieve ionen of anionen.

elektronegatieve waarde (EN-waarde)

De elektronegatieve waarde van een atoom geeft aan hoe sterk het atoom de  neiging heeft om de bindingselektronen naar zich toe te trekken.

elektronenconfiguratie

De elektronenconfiguratie geeft weer hoe de elektronen van een atoom over de  verschillende hoofd- en subniveaus zijn verdeeld.

elektronendelokalisatie

Elektronendelokalisatie is het fenomeen dat optreedt wanneer elektronen geen vaste plaats in de molecule hebben, maar verdeeld worden over (een deel van) de molecule.

elektronenpaar

zie doublet

electronenuitwisselings- reactie

Een elektronenuitwisselingsreactie of redoxreactie is een reactie waarbij het oxidatiegetal van één atoom toeneemt en het oxidatiegetal van een ander atoom afneemt.

elektroplating

Elektroplating is een elektrochemisch proces om een oppervlak te bedekken met een bepaald metaal.

elektropositief element

Een elektropositief element is een element dat elektronen kan afgeven om een stabiele edelgasconfiguratie te bekomen. Een elektropositief element vormt positieve ionen of kationen.

element

Zie atoomsoort

eliminatie

Een eliminatie is een reactie waarbij atomen of atoomgroepen worden onttrokken aan een verbinding.

emissie

Emissie is het uitzenden van elektromagnetische straling wanneer elektronen terugvallen naar een lager gelegen energieniveau.

emulsie

Een emulsie bestaat uit fijne vloeistofdeeltjes in een andere vloeistof.

endo-energetische reactie

Een endo-energetische reactie is een reactie waarbij energie wordt opgenomen.

endotherme reactie

Een endotherme reactie is een reactie waarbij warmte wordt opgenomen.

energieniveau

Een energieniveau is de hoeveelheid energie die een elektron bezit.

enkelvoudige stof

Een enkelvoudige stof is een stof waarvan de moleculen bestaan uit één atoomsoort.

enthalpie (H)

De enthalpie van een systeem is de som van de inwendige energie en de volumetoestand van het systeem.

entropie (S)

De entropie is een maat voor de wanorde in een systeem.

ester

Esters zijn koolstofverbindingen met als functionele groep de estergroep (-COO-).

ether    

De ethers zijn koolstofverbindingen met als functionele groep een zuurstofatoom dat gelegen is tussen twee koolstofatomen

evenwichtsconstante (K)

De evenwichtsconstante geeft de verhouding weer van de snelheidsconstante van de heenreactie tot de terugreactie.

evenwichtsreactie

Een evenwichtsreactie is een reactie die niet aflopend is.

exo-energetische reactie

Een exo-energetische reactie is een reactie waarbij energie wordt afgegeven

exotherme reactie

Een exotherme reactie is een reactie waarbij warmte wordt afgegeven.

extraheren

Extraheren is een scheidingstechniek die gebaseerd is op het verschil in oplosbaarheid.

f-blok

Het f-blok is een blok in het PSE waarin de lanthaniden en actiniden zich bevinden

f-orbitaal

Een f-orbitaal is een voorstelling van het trefkansgebied om elektronen aan te treffen in een magnetisch niveau van het f-subniveau.

filtraat

Het filtraat is de vloeistof die door de filter gelopen is.

filtreren

Filtreren is een scheidingstechniek die gebaseerd is op het verschil in deeltjesgrootte

functie-isomerie

Functie-isomerie is een soort van isomerie waarbij de moleculen van elkaar  verschillen door de functionele groep.

functionele groep

Een functionele groep of karakteristieke groep is een atoom of atoomgroep die de gemeenschappelijke chemische eigenschappen van een stofklasse bepaalt.

fysisch verschijnsel

Een fysisch verschijnsel is een proces waarbij de samenstelling van de materie niet  verandert.

galvanische cel

Een galvanische cel is een elektrochemische spanningsbron die een elektrische  stroom kan genereren als resultaat van een redoxreactie.

galvaniseren

zie elektroplating

gasontwikkelingsreactie

Een gasontwikkelingsreactie is een reactie waarbij een gas ontstaat.

geactiveerd complex

Een geactiveerd complex is een overgangstoestand van moleculen waarbij

bindingen worden gebroken en nieuwe bindingen ontstaan

geconjugeerd zuur

Een geconjugeerd zuur ontstaat wanneer een base een proton opneemt.

geconjugeerde base

Een geconjugeerde base ontstaat wanneer een zuur een proton afgeeft.

geconjugeerde oxidator

Een geconjugeerde oxidator ontstaat wanneer een reductor één of meerdere elektronen afgeeft.

geconjugeerde reductor

Een geconjugeerde reductor ontstaat wanneer een oxidator één of meerdere elektronen opneemt.

geëxciteerde toestand

Een atoom bevindt zich in een onstabiele, geëxciteerde toestand indien een elektron naar een hoger energieniveau is overgegaan door absorptie van energie.

gehydrateerd ion

Een gehydrateerd ion is een ion dat omringd is door watermoleculen.

gemiddelde reactiesnelheid

De gemiddelde reactiesnelheid is de verandering in concentratie over een bepaald interval, gedeeld door de verandering in tijd over datzelfde interval vermenigvuldigd met de coëfficiënt.

gemiddelde relatieve atoommassa (Ar)

De gemiddelde relatieve atoommassa van een atoom duidt aan hoeveel keer de gemiddelde absolute atoommassa groter is dan de internationale atoommassa- eenheid (u).

groep

Een kolom in het PSE noem je een groep.

grondtoestand

De grondtoestand van een atoom is een stabiele toestand van en atoom, waarbij de elektronen zich zo dicht mogelijk bij de kern bevinden.

halogeenalkaan

Halogeenalkanen zijn koolstofverbindingen met als functionele groep een   halogeen.

halogenen

De halogenen zijn de elementen die in de zevende hoofdgroep van het PSE staan

Heisenberg

Heisenberg formuleerde dat de positie en de snelheid van een elektron nooit gelijktijdig exact gekend kunnen zijn.

heterogeen mengsel

Bij een heterogeen mengsel kun je de bestanddelen onderscheiden met het blote  oog.

heterolytische bindingsdoorbraak

Bij een heteterolytische bindingsdoorbraak krijgt één elektron beide bindingselektronen. Er ontstaan een anion en een kation

hoeveelheid stof

In de chemie druk je een hoeveelheid stof uit in mol.

homogeen mengsel

Bij een homogeen mengsel kun je de bestanddelen niet onderscheiden met het blote oog.

homolytische bindingsdoorbraak

Bij een homolytische bindingsdoorbraak krijgt elk atoom één bindingselektron.

hoofdniveau

zie energieniveau

hoofdgroep

De hoofdgroepen zijn de a-groepen en groep 0 van het PSE.

hybridisatie

Hybridisatie is het combineren van orbitalen tot mengorbitalen of hybride orbitalen.

hydraat

Hydraten zijn zouten waar in het rooster kristalwater opgesloten zit.

hydrogenering

Hydrogenering is een proces waarbij een additie van diwaterstof aan een meervoudige binding plaatsvindt.

hydroxide

De hydroxiden zijn ionverbindingen tussen een metaalion en één of meerdere  hydroxide-ionen.

hydroxylgroep

De hydroxylgroep is de functionele groep van de alcoholen.

ideale gaswet

De ideale gaswet is een wet waarin de invloed van temperatuur, druk en volume op gassen is samengevat.

index

Een index geeft aan hoe vaak je eenzelfde atoomsoort terugvindt in een molecule.

inert

Een inerte stof, is een stof die weinig reactief is.

initiatie

De initiatie is de eerste stap in een radicalaire reactie waarbij een homolytische                         bindingsdoorbraak optreedt.

intermoleculaire krachten

Intermoleculaire krachten zijn krachten tussen moleculen onderling.

intramoleculaire krachten

Intramoleculaire krachten zijn de chemische bindingskrachten tussen de atomen van een atoomverbinding.

inversie

Inversie is het fenomeen dat optreedt indien een elektron omwille van extra stabiliteit zich in een ander subniveau bevindt.

inwendige energie (U)              

De inwendige energie is de energie die een deeltje bezit onder vorm van massa, potentiële energie en kinetische energie.

ion

Een ion is een geladen deeltje.

ion-dipoolkrachten

Ion-dipoolkrachten zijn de sterke aantrekkingskrachten tussen ionen en dipoolmoleculen

ionaire reactie

Een ionaire reactie is een reactie met een heterolytische bindingsdoorbraak

ion-elektronmethode

zie deelreactiemethode

ionbinding

Een ionbinding treedt op tussen metaalionen en niet-metaalionen

ionenproduct van water (Kw)

Het ionenproduct van water is het product van de evenwichtsconcentratie van OH– – ionen en H₃O+ – ionen.

ionenuitwisselings- reactie

Een ionenuitwisselingsreactie is een reactie tussen tegengesteld geladen ionen van twee elektrolyten in water.

ionisatie-energie (IE)

De ionisatie-energie is de energie die nodig is om een elektron aan een atoom in gastoestand te onttrekken.

ionrooster

In een ionrooster zijn alle ionen geordend volgens een regelmatig patroon.

isomerie

Isomerie is het voorkomen van moleculen met dezelfde brutoformule, maar die van elkaar verschillen door de wijze waarop die atomen onderling verbonden of ruimtelijk geschikt zijn.

isotoop

Isotopen van een element hebben een zelfde atoomnummer, maar een verschillend massagetal.

karakteristieke groep

zie Functionele groep

katalysator

Een katalysator is een stof die de snelheid van een reactie beïnvloedt, zonder zelf  te worden verbruikt in de reactie.

kathode

De kathode is de elektrode waar de reductie gebeurt.

kation

Een kation is een positief geladen ion.

ketenisomerie

Ketenisomerie is een soort van isomerie waarbij de moleculen verschillen door de plaats van de vertakking van de koolstofketen

keton

Ketonen zijn koolstofverbindingen met als functionele groep een niet- eindstandige carbonylgroep.

kooktraject

Bij mengsels spreek je niet over een kooktemperatuur, maar over een kooktraject, aangezien de temperatuur van het mengsel tijdens het koken niet constant blijft, maar geleidelijk aan blijft stijgen.

koolstofgroep

De koolstofgroep zijn de elementen die in de vierde hoofdgroep van het PSE staan.

koolstofverbinding

Organische stoffen of koolstofverbindingen zijn stoffen die hoofdzakelijk in de levende natuur voorkomen.

koolwaterstof

Een koolwaterstof is een verbinding waarin uitsluitend koolstof- en waterstofatomen zitten.

kristalliseren

Kristalliseren is een scheidingstechniek die gebaseerd is op het verschil in kookpunt.

kristalwater

Kristalwater zijn de watermoleculen die in het ionrooster van een hydraat zitten ingebouwd.

kwantum

Een kwantum van energie is het kleinste pakketje energie dat door een atoom kan worden opgenomen of afgegeven

kwantummechanica

De kwantummechanica is een natuurkundige theorie waarin onder meer de beweging van elektronen met wiskundige formules beschreven wordt.

lanthaniden

De lanthaniden zijn een serie elementen uit het f-blok, gaande van het element  met atoomnummer 58 tot en met het element met atoomnummer 71.

legering

Een legering is een homogeen mengsel van twee of meerdere metalen.

Leclanché

Leclanché ontwikkelde als eerste een batterij, de Leclanchébatterij.

lewisformule

De lewisformule is een voorstelling van een molecule waarbij alle valentie-elektronen van de aanwezige atomen zijn weergegeven.

lewisnotatie

Bij de lewisnotatie worden rond het symbool van het element de valentie- elektronen weergegeven

Lijnenspectrum

zie discontinu spectrum

limiterend reagens

Het limiterend reagens is het reagens dat tijdens een reactie volledig wordt opgebruikt.

lipiden

Lipiden zijn macromoleculen waartoe alle vetten of vetachtige stoffen behoren.

magnetische niveaus

Een magnetisch niveau is een onderdeel van een subniveau.

massaconcentratie (cm)    

De massaconcentratie van een oplossing is de verhouding van de massa opgeloste stof uitgedrukt in gram tot het volume van de oplossing uitgedrukt in liter.

massagetal (A)

Het massagetal van een atoom is de som van het aantal protonen en neutronen in de atoomkern.

massaprocent

De concentratie uitgedrukt in massaprocent is de verhouding van de massa opgeloste stof in gram tot de massa van de oplossing in gram vermenigvuldigd met 100 %.

massa/volumeprocent

De concentratie uitgedrukt in massa/volumeprocent is de verhouding van de massa opgeloste stof in gram tot het volume van de oplossing in milliliter vermenigvuldigd met 100 %.

materie

Materie is de verzamelnaam voor alle stoffen. Het omvat alles wat een massa heeft.

meerstapsreactie

Meerstapsreacties zijn reacties waarbij de reagentia een of meer tussenproducten vormen alvorens om te zetten in de reactieproducten

meerwaardige basen

Meerwaardige basen zijn basen waarbij per molecule meer dan één proton kan worden opgenomen.

meerwaardige zuren

Meerwaardige zuren zijn zuren waarbij per molecule meer dan één proton kan worden afgestaan.

mengsel

Een mengsel bestaat uit verschillende stoffen.

mesomerie

Bij mesomerie veranderen de valentie-elektronen van plaats, zodat hun verdeling niet door één lewisformule kan beschreven worden.

metaal

Een metaal is een elektropositief element. Een metaal geeft elektronen af om de edelgasconfiguratie te bekomen. Er ontstaat een positief ion of kation.

metaalbinding

Een metaalbinding is een binding waarbij de metaalatomen hun elektronen van de buitenste schil afgeven. De hierbij ontstane positieve metaalionen vormen samen met de afgegeven elektronen de basis van het metaalrooster. De losgekomen elektronen kunnen zich vrij bewegen tussen de metaalionen.

metaaloxide

Metaaloxiden zijn ionverbindingen tussen metaalionen en oxide-

metaalrooster

In een metaalrooster zitten positieve metaalionen op regelmatige afstand van elkaar. De losgekomen elektronen kunnen zich vrij bewegen tussen de metaalionen

minerale stof

Anorganische stof.

modelverfijning

Een modelverfijning is een aanpassing van het atoommodel naar nieuwe inzichten.

mol

De mol is de eenheid waarmee je een hoeveelheid stof uitdrukt.

molaire concentratie (c)

De molair concentratie van een oplossing is de verhouding van de hoeveelheid opgeloste stof uitgedrukt in mol tot het volume van de oplossing uitgedrukt in  liter.

molair gasvolume

Het molair gasvolume is het volume dat 1 mol gas inneemt bij een bepaalde druk en temperatuur.

molaire massa (M)

De molaire massa is de massa van 1 mol deeltjes en wordt uitgedrukt in mol/l

molecule

Een molecule is een groep aan elkaar gebonden atomen.

molecuulmodel

Met het molecuulmodel kun je chemische verschijnselen verklaren doordat moleculen van de beginstof(fen) eerst uiteenvallen in atomen. Deze atomen gaan   zich anders combineren tot moleculen van de nieuwe eindstof(fen).

molecuulorbitaaltheorie

De molecuulorbitaaltheorie beschrijft de vorming van een atoombinding als de  overlap van twee atoomorbitalen.

molecuulrooster

In een molecuulrooster zijn zwakke krachten actief tussen de moleculen van atoomverbindingen

molverhoudingen

Stoffen reageren met elkaar volgens bepaalde molverhoudingen afhankelijk van hun coëfficiënten.

monofunctionele koolstofverbindingen

Monofunctionele koolstofverbindingen zijn koolstofverbindingen die één functionele groep bezitten.

monomeren

Monomeren zijn de kleine moleculen waaruit een polymeer is opgebouwd.

n-alkaan

n-alkanen zijn alkanen waarvan de koolstofketen niet vertakt is.

neerslagreactie

Een neerslagreactie is een reactie waarbij vaste deeltjes in een vloeistof ontstaan.

negatief inductief effect,-I

Een negatief inductief effect wordt veroorzaakt wanneer bepaalde atomen of atoomgroepen in een molecule elektronen naar zich toe trekken.

neutralisatiereactie

Een neutralisatiereactie is een reactie tussen een zuur en een hydroxide waarbij    water en een zout ontstaan

neutron (n°)

Een neutron is het neutraal deeltje dat zich in de atoomkern bevindt.

nevengroepen

De nevengroepen zijn de b-groepen van het PSE

niet-elektrolyt

Een niet-elektrolyt is een samengestelde stof die bij het oplossen geen ionen vormt en dus de elektrische stroom niet geleidt.

niet-metaal

Een niet-metaal is een elektronegatief element. Een niet-metaal neemt elektronen op om de edelgasconfiguratie te bekomen. Er ontstaat een negatief ion of anion.

niet-metaaloxide

Niet-metaaloxiden zijn atoomverbindingen van niet-metaalatomen en zuurstofatomen.

normaalalkaan

zie n-alkaan.

normale atoombinding

Een normale atoombinding treedt op tussen twee niet-metaalatomen wanneer    beide atomen hun ongepaarde elektronen gemeenschappelijk stellen

nucleofiel

Een nucleofiel is een deeltje dat beschikt over een vrij elektronenpaar.

nucleofiele reactie

Een nucleofiele reactie is een reactie waarbij een nucleofiel aanvalt op een plaats in een substraat met een lage elektronendichtheid

nucleonen

Nucleonen zijn de deeltjes in de atoomkern.

omgeving

De omgeving is het deel van het universum dat op het systeem kan inwerken.

omkeerbaar

Een reactie is omkeerbaar als de reactieproducten terug omgezet worden in de reagentia bij dezelfde reactie-omstandigheden

omslaggebied

Het omslaggebied van een zuur-base-indicator is het pH-gebied waarin de kleurverandering gebeurt.

omslagpunt

Het omslagpunt is de centrale pH-waarde van het omslaggebied.

omzettingsgraad (α)

De omzettingsgraad is de verhouding van het aantal mol limiterend reagens dat werkelijk reageert tot het aantal mol limiterend reagens dat oorspronkelijk aanwezig was.

onedele metalen

Onedele metalen zijn metalen die sterk geneigd zijn elektronen af te geven.

onverzadigde koolwaterstoffen

Onverzadigde koolwaterstoffen zijn koolwaterstoffen met minstens één meervoudige binding

onzekerheidsprincipe van Heisenberg

Het onzekerheidsprincipe van Heisenberg stelt dat de positie en de snelheid van een elektron nooit gelijktijdig exact gekend kunnen zijn.

opbrengst (η)

De opbrengst is de procentuele uitdrukking van de omzettingsgraad

oplossing           

Een oplossing bestaat uit een vloeistof, vaste stof of een gas opgelost in een vloeistof.

optische isomerie

Optische isomerie is een soort van isomerie die optreedt bij moleculen met een chiraal koolstofatoom.

orbitaal

Een orbitaal is een voorstelling van het trefkansgebied om een elektron aan te treffen rond de atoomkern.

orde

De orde van een eenstapsreactie is de som van alle coëfficiënten van de   reagentia.

organische stof

Zie koolstofverbinding

overgangselementen

De overgangselementen zijn de elementen van de b-groepen.

overmaat

De overmaat is de stof die overblijft na een aflopende reactie.

oxidatie

Een oxidatie is een chemisch proces waarbij het oxidatiegetal van een element stijgt en elektronen worden afgestaan.

oxidatiegetal (OG)

Het oxidatiegetal of bindingsvermogen van een element geeft het aantal elektronen aan dat een atoom opneemt of afgeeft wanneer het overgaat naar de  ionaire vorm.

oxidatiegetalmethode

De oxidatiegetalmethode is een methode voor het balanceren van redoxreacties die je kunt toepassen bij reacties in vaste, gesmolten of gasfase

oxidator

Een oxidator is een stof die in een redoxreactie elektronen opneemt.

oxide    

Oxiden zijn binaire verbindingen die zuurstof bevatten.

oxozuur

Een oxozuur is een zuur dat bestaat uit drie elementen: waterstof, een centraal       niet-metaal en zuurstof.

π-binding

Bij een π-binding gebeurt de overlapping door de p-orbitalen die loodrecht op de bindingsas staan.

p-blok

Het p-blok is een blok in het PSE dat bestaat uit de groepen III a tot en met VII a en groep 0, uitgezonderd helium.

p-orbitaal

Een p-orbitaal is een voorstelling van het trefkansgebied om elektronen aan te treffen in een magnetisch niveau van het p-subniveau.

parts per billion (ppb)

Parts per billion is een concentratie-uitdrukking die weergeeft hoeveel deeltjes per miljard deeltjes aanwezig zijn.

parts per million (ppm)

Parts per million is een concentratie-uitdrukking die weergeeft hoeveel deeltjes per miljoen deeltjes aanwezig zijn.

Pauli-verbod

Volgens het Pauli-verbod verschilt elk elektron binnen eenzelfde atoom van elk ander elektron door minstens één van de vier karakteristieken: hoofdniveau, subniveau, magnetisch niveau of spin.

periode

Een rij in het PSE noem je een periode.

pH

De pH is het negatief logaritme van de evenwichtsconcentratie aan H₃O+ – ionen.

pH-meter

Een elektronisch toestel om de pH te meten.

pH-schaal

De pH-schaal is een schaal van 0 tot 14 die de zuurgraad van een waterige oplossing weergeeft.

pi-binding

zie π-binding

plaatsisomerie

plaatsisomerie is een soort van isomerie waarbij de moleculen verschillen door de plaats van de functionele groep of meervoudige binding..

Planck

Planck ontdekte dat warme voorwerpen energie uitstralen onder vorm van kwanta.

pOH

De pOH is het negatief logaritme van de evenwichtsconcentratie aan OH– – ionen

polaire binding

Een polaire binding is een binding tussen elementen met een verschillende EN-waarde.

polaire molecule

zie dipoolmolecule

polyadditie

Polyadditie is een reactie waarbij twee verschillende functionele groepen van monomeren met elkaar reageren. Er wordt geen klein anorganisch molecule afgesplitst.

polycondensatie

Polycondensatie is een reactie waarbij twee verschillende functionele groepen van monomeren met elkaar reageren. Gelijktijdig wordt een kleine anorganisch molecule afgeplitst.

polyfunctionele koolstofverbindingen

Polyfunctionele koolstofverbindingen zijn koolstofverbindingen die meerdere, al dan niet verschillende, functionele groepen bevatten

polymeren

Polymeren zijn macromoleculen die ontstaan door een aaneenschakeling van vele kleinere moleculen, de monomeren.

polymerisatie

Polymerisatie is een reactie waarbij de π-binding tussen twee koolstofatomen in alkenen of alkynen wordt verbroken. Hierdoor kunnen de monomeren aan elkaar  koppelen.

positief inductief effect, +I

Een positief inductief effect wordt veroorzaakt wanneer bepaalde atomen of atoomgroepen in een molecule elektronen van zich weg duwen.

primair alcohol

Primaire alcoholen zijn alcoholen waarvan het koolstofatoom die de OH-groep draagt, maximaal aan één ander koolstofatoom gebonden is.

promille (m/V)

De concentratie uitgedrukt in promille is de verhouding van de massa opgeloste stof in gram tot het volume van de oplossing in milliliter vermenigvuldigd met 100 %.

propagatie

De propagatie is de tweede stap in een radicalaire reactie waarbij radicalen reageren met het substraat en op deze manier nieuwe radicalen vormen.

proteïne

zie Eiwit

protolysereactie

Een protolysereactie is de reactie tussen een zuur en een base waarbij één of meer protonen worden uitgewisseld.

proton (p+)

Een proton is het positief geladen deeltje dat zich in de atoomkern bevindt.

Periodiek Systeem van de Elementen (PSE)

Het Periodiek Systeem van de Elementen ordent de elementen die men tot op vandaag kent volgens toenemend atoomnummer in een tabel .

radicaal

Een radicaal is een atoom of atoomgroep met een oneven aantal elektronen

radicalaire reactie

Een radicalaire reactie is een reactie met een homolytische bindingsdoorbraak

. reactie-energie (ΔU)

De reactie-energie is het verschil tussen de inwendige energie van de

reactieproducten en de reagentia

reactiemechanisme

Een reactiemechanisme vermeldt de verschillende stappen in een reactie. reactiepatroon                                             

.

reactiepatroon

Een geeft de algemene reactie weer, waarbij de stofklasse van de reagentia en de reactieproducten wordt vermeld

reactiepijl

De reagentia en reactieproducten in een reactievergelijking worden gescheiden met behulp van een reactiepijl.

reactieproduct

Een reactieproduct of eindstof is de stof die gevormd wordt tijdens een reactie.

reactiequotiënt (Q)

Het reactiequotiënt van een evenwichtsreactie is de verhouding van het product van de concentraties van de reactieproducten tot het product van de concentraties van de reagentia. Hierbij verhef je elke concentratie tot een macht waarvan de exponent gelijk is aan de reactiecoëfficiënt.

reactietype

Een reactietype is een algemene omschrijving van de wijziging van het substraat bij een reactie.

reactievergelijking

Een reactievergelijking is een symbolische voorstelling van een chemische reactie.   

reagens

Een reagens of beginstof is de stof die tijdens een reactie een verandering

ondergaat. Het reagens in een organische reactie is de kleine beweeglijke

molecule die aanvalt op de grotere, minder beweeglijke molecule, het substraat.

redoxreactie

zie Elektronenuitwisselingsreactie

reductie

Een reductie is een chemisch proces waarbij het oxidatiegetal van een element daalt en elektronen worden opgenomen.

reductor

Een reductor is een stof die tijdens een redoxreactie elektronen afgeeft

regel van Hund

De regel van Hund stelt dat de elektronen van soortgelijke orbitalen van eenzelfde subniveau zo veel mogelijk dezelfde spin hebben

regel van Markovnikov

De regel van Markovnikov stelt dat bij de additie van een waterstofhalogenide of water het H-atoom terecht komt op het C-atoom dat al verbonden is met het grootste aantal H-atomen.

regel van Zaitsev

De regel van Zaitsev stelt dat bij de eliminatie het meest gesubstitueerde alkeen gevormd wordt.

relatieve atoommassa (Ar)

De relatieve atoommassa van een atoom duidt aan hoeveel maal de absolute atoommassa van die atoomsoort groter is dan de internationale atoommassaeenheid

relatieve molecuulmassa (Mr)

De relatieve molecuulmassa (van een molecule is de verhouding van de absolute molecuulmassa tot de atoommassa-eenheid.

rendement

zie opbrengst

residu

Het residu is de stof die achterblijft na filtreren of destilleren.

ruimtelijke structuur

De ruimtelijke structuur van een molecule wordt bepaald door het geheel van bindingslengten en bindingshoeken.

Rutherford

Rutherford formuleerde dat een atoom bestaat uit een kleine, positief geladen kern omgeven door een wolk van negatief geladen elektronen.

σ-binding

Bij een σ-binding gebeurt de overlapping door orbitalen die volgens de bindingsas gepositioneerd zijn.

s-blok

Het s-blok is een blok in het PSE dat bestaat uit de groepen I a en II a, inclusief  helium

s-orbitaal

Een s-orbitaal is een voorstelling van het trefkansgebied om elektronen aan te  treffen in een magnetisch niveau van het s-subniveau

sacharide

Sachariden zijn biomoleculen die bestaan uit koolstof, zuurstof en waterstof. Ze hebben bij mens en dier vooral een brandstof- en bouwfunctie.

samengestelde stof

Een samengestelde stof is een stof waarvan de moleculen bestaan uit meerdere atoomsoorten.

scheidingstechnieken

Om mengsels te scheiden in zuivere stoffen gebruik je scheidingstechnieken.

schil      

zie energieniveau

schilnummer, n

Het schilnummer is het rangnummer van de schil, gaande van 1 tot en met 7.

Schrödinger

Schrödinger was een Oostenrijks natuurkundige die één van de grondleggers van de kwantummechanica was.

Schrödingervergelijking

De Schrödingervergelijking is een wiskundige vergelijking waarmee de waarschijnlijkheid kan berekend worden om een elektron in een bepaalde plaats omheen de atoomkern aan te treffen.

secundair alcohol

Secundaire alcoholen zijn alcoholen waarvan het koolstofatoom die de OH-groep draagt, maximaal aan twee andere koolstofatomen gebonden is.

sigmabinding

zie σ-binding.

skeletnotatie

De skeletnotatie is een voorstellingswijze van organische moleculen door middel van een gekartelde lijn en eventueel functionele groepen.

smelttraject

Bij mengsels spreek je niet over een smelttemperatuur, maar over een smelttraject, aangezien de temperatuur van het mengsel tijdens het smelten niet constant blijft, maar geleidelijk aan blijft stijgen.

snelheidsvergelijking

De snelheidsvergelijking laat toe de relatie tussen de concentratie van de reagentia en de reactiesnelheid te voorspellen.

snelheidswet van Guldberg en Waage

In de snelheidswet van Guldberg en Waage is de ogenblikkelijke reactiesnelheid recht evenredig met het product van de concentraties van de reagerende stoffen. Hierbij dient elke concentratie te worden verheven tot een de exponent gelijk is aan de coëfficiënt van het overeenstemmend deeltje in de reactievergelijking.

sommerfeld

Sommerfeld postuleerde dat elk hoofdniveau zich verder opsplitst in n subniveaus.

sp-hybridisatie

Bij sp-hybridisatie wordt één s-orbitaal gemengd met één p-orbitaal

sp2-hybridisatie

Bij sp2-hybridisatie wordt één s-orbitaal gemengd met twee p-orbitalen

. sp3-hybridisatie

Bij sp3-hybridisatie wordt één s-orbitaal gemengd met drie p-orbitalen.

spanningsreeks van de metalen

De spanningsreeks van de metalen is de rangschikking van metalen volgens dalend reducerend vermogen.

spanningsreeks van de       niet-metalen

De spanningsreeks van de niet-metalen geeft de rangschikking van de niet- metalen volgens dalend oxiderend vermogen.

spectroscopie

In de spectroscopie bestudeert men de samenstelling van licht

. spin

De spin is de tolbeweging van een elektron

spin down

Spin down is de tolbeweging van een elektron in wijzerzin.

spin up  

Spin up is de tolbeweging van een elektron in tegenwijzerzin.

stamzuren

Stamzuren zijn ternaire zuren waarvan de systematische naam eindigt op –AAT

standaard omstandigheden

De standaardomstandigheden zijn 1,00 voor oplossingen, 1,00 bar voor gassen bij een temperatuur van 298,15 K

standaardoplossing

De standaardoplossing bij een titratie is de oplossing met de nauwkeurig gekende concentratie.

standaardreductie- potentiaal

De standaardreductiepotentiaal is het potentiaalverschil tussen een redoxkoppel en het referentieredoxkoppel bij standaardomstandigheden

standaardwaterstof- elektrode

De standaardwaterstofelektrode is een gestandaardiseerde elektrode die gebruikt wordt bij de bepaling van de standaardreductiepotentiaal van een redoxkoppel.

stereoisomerie

Stereo-isomerie is een soort van isomerie waarbij de moleculen van elkaar verschillen door een verschillende ruimtelijke ordening.

sterisch getal (SG)

Het sterisch getal van een atoom is de som van het aantal gebonden atomen en het aantal vrije elektronenparen

sterk elektrolyt

Een sterk elektrolyt is een stof waarvan het gedeelte dat oplost in water volledig in ionen splitst.

stikstofgroep

De stikstofgroep zijn de elementen die in de vijfde hoofdgroep van het PSE staan.

stocknotatie

Bij de stocknotatie maak je gebruik van oxidatiegetallen in de systematische naam

stofeigenschappen

Stofeigenschappen zijn eigenschappen die betrekking hebben op de stof(fen) waaruit het voorwerp opgebouwd.

stofklasse

Een stofklasse is een groep stoffen die gemeenschappelijke chemische eigenschappen hebben.

stofomzetting

Bij een chemische reactie gebeurt een stofomzetting.

stoichiometrisch punt (SP)

Op het stoichiometrisch punt hebben stoichiometrisch hoeveelheden van zuur en base met elkaar gereageerd.

stoichiometrische hoeveelheden

Indien de molverhoudingen van de aanwezige reagentia overeenkomen met de molverhoudingen weergegeven in de reactievergelijking, spreek je van stoichiometrische verhoudingen          

structuurformule

De structuurformule is een tweedimensionele weergave van de verschillende atomen en alle atoombindingen ertussen.

structuurisomerie             

Structuurisomerie is een soort van isomerie waarbij de moleculen van elkaar verschillen door een verschillende volgorde van de atomen.

substitutie

Een substitutie is een reactie waarbij een atoom of atoomgroep vervangen wordt door een ander atoom of atoomgroep.

substraat

Het substraat in een organische reactie is de grotere organische molecule die de verandering ondergaat.

suspensie

Een suspensie bestaat uit fijne vaste deeltjes in een vloeistof

 suiker

zie sacharide

symbool

Elk element heeft een naam die je met een symbool kunt voorstellen.

synthese

Een synthese of samenstelling is de omzetting van enkelvoudige stoffen naar samengestelde stof.

systeem

Een systeem is een deel van het universum dat je bestudeert.

systematische naam

De systematische naam van een stof is de naam van die stof die volgens internationale afspraken stapsgewijs wordt opgebouwd.

terminatie

De terminatie is de derde stap in een radicalaire reactie waarbij twee radicalen met elkaar combineren.

ternair zout

Een ternair zout is een zout waarvan de zuurrest afkomstig is van een ternair zuur.

ternair zuur          

zie oxozuur

tertiair alcohol

Tertiaire alcoholen zijn alcoholen waarvan het koolstofatoom die de OH-groep draagt, maximaal aan drie andere koolstofatomen gebonden is.

Thomson

Thomson ontdekte als eerste de elektronen.

transitie-elementen

zie overgangselementen

triviale naam

De triviale naam of gebruiksnaam van een stof is de naam die in het dagelijks leven gebruikt wordt.

tweede hoofdwet van de thermodynamica

De tweede hoofdwet van de thermodynamica stelt dat de entropie van een geïsoleerd systeem niet kan afnemen.

valentie-elektron

Een valentie-elektron is een elektron dat zich in de buitenste bezette schil van een atoom bevindt.

valentieschil- elektronenpaar- repulsiemodel (VSEPR)

Met het VSEPR-model kunnen de bindingshoeken in een molecule voorspeld worden.

verdunningsregel

De verdunningsregel, c1 . V1 = c2 . V2 , kan gebruikt worden om het volume van een geconcentreerde oplossing te berekenen dat je nodig hebt voor het bereiden van een verdunning.

verkorte notatie

In de verkorte notatie voor de elektronenconfiguratie noteer je tussen vierkante haakjes het symbool van het edelgas voorafgaande aan het element en daarna de overige bezette niveaus.

verkorte structuurformule

Met de verkorte structuurformule teken je de structuurformule met alle atoombindingen en functionele groepen. De C–H bindingen vervang je door –CH-, –CH₂– of –CH₃–, afhankelijk van het aantal gebonden waterstofatomen.

volumeprocent

De concentratie uitgedrukt in volumeprocent is de verhouding van het volume opgeloste stof in milliliter tot het volume van de oplossing in milliliter vermenigvuldigd met 100 %.

voorwerpeigenschappen

Voorwerpeigenschappen zijn eigenschappen die betrekking hebben op het voorwerp.

vrije energie (G)

De vrije energie van een systeem is het verschil van de enthalpie en de entropietoestand van het systeem bij een bepaalde temperatuur.

waardigheid

De waardigheid van een zuur of een base is het aantal waterstofionen of hydroxide-ionen die het zuur of de base kan vormen.

waterstofbrugkrachten

Waterstofbrugkrachten zijn intermoleculaire krachten die ontstaan tussen moleculen waarin een waterstofatoom gebonden is aan fluor, zuurstof of stikstof.

waterstofcellen

Waterstofcellen zijn cellen die de chemische energie van waterstofgas en zuurstofgas omzetten in elektrische energie

waterstofzout

Waterstofzouten zijn zouten waarbij aan de zuurrest nog één of meerdere waterstofatomen zijn gebonden.

wet van behoud van atomen

Bij een chemische reactie blijven de atoomsoorten en het aantal atomen behouden. Alle atoomsoorten die voorkomen in de reagentia zijn ook terug te vinden in de reactieproducten.

wet van behoud van energie

zie Eerste hoofdwet van de thermodynamica.

wet van behoud van massa

Bij een chemische reactie blijft in een afgesloten ruimte de totale massa gelijk. Dit is de wet van Lavoisier of de wet van behoud van massa.

zaagtandnotatie

zie skeletnotatie

zout

Zouten zijn ionverbindingen tussen één of meerdere metaal- of ammoniumionen   en één of meerdere zuurrestionen.

zoutbrug

zie elektrolytbrug

zuur

Zuren zijn deeltjes die een proton kunnen afgeven. Het zijn protondonoren

zuur-base indicator

Een zuur-base indicator is een stof die een verschillende kleur afhankelijk van de pH van de oplossing

zuur-basekoppel

Een zuur-basekoppel wordt gevormd door een zuur en de geconjugeerde base ervan.

zuur-basereactie

zie protolysereactie

zuur-basetheorie van  Arrhenius

De zuur-basetheorie van Arrhenius maakt een indeling tussen zuren en basen op basis van het gedrag bij het oplossen in water

zuur-basetheorie van  Bronsted-Lowry

De zuur-basetheorie van Brønsted – Lowry maakt een indeling tussen zuren en basen op basis van het gedrag als protondonor of protonacceptor

zuur-basetitratie

Een zuur-basetitratie is een volumetrische methode om de concentratie van een zuur of een base te bepalen.

zuurconstante (Kz)

De zuurconstante is een maat voor de sterkte van een zuur

zuivere stof

Een zuivere stof bestaat uit één stof.

zuurgraad

De zuurgraad van een oplossing druk je uit met een getal: de pH-waarde.

zuurstofgroep

De zuurstofgroep zijn de elementen die in de zesde hoofdgroep van het PSE staan.

zwak elektrolyt

Een zwak elektrolyt is een stof waarvan het gedeelte dat oplost in water weinig of  niet in ionen splitst.