Friedrich Kékulé
Artikel KVCV: Kekulé en de vierwaardigheid van koolstof
August Kekule von Stradonitz, oorspronkelijke naam Friedrich August Kekulé legde de basis voor de structurele theorie in de organische chemie.
Kekule werd geboren in een familie van ambtenaren uit de hogere middenklasse en als een schooljongen die blijk gaf van aanleg voor kunst en talen, maar ook voor wetenschappelijke onderwerpen. Hij was van plan om architect te worden en ging naar de nabijgelegen universiteit van Giessen, maar al snel werd hij “verleid” (zoals hij het later uitdrukte) tot de studie van de chemie door de leer van Justus Liebig.
Kekule ontving een doctoraat in 1852, maar er waren onmiddellijk geen onderwijsposities beschikbaar, dus ging hij verder met postdoctoraal werk in Parijs, Chur (Zwitserland) en Londen. In Parijs vormde hij vriendschappen met Charles Gerhardt, uit wiens theorie van organische samenstelling Kekule zijn eigen ideeën begon te ontwikkelen, en met de belangrijke chemische theoreticus Charles-Adolphe Wurtz. In Londen werd hij vooral beïnvloed door Alexander Williamson, die onlangs begonnen was met het uitbreiden van deze typetheorie naar wat een beginnend begrip van de atoomvalentie werd.
Begin 1856 verhuisde Kekule naar de Universiteit van Heidelberg, waar hij zich kwalificeerde als docent en belangrijk onderzoek begon te produceren in de organische chemie.In 1858 werd hij geroepen aan de Universiteit van Gent in België, waar hij chemie doceerde in het Frans. Negen jaar later werd hij aangenomen als hoogleraar en voorzitter van de afdeling scheikunde aan de universiteit van Bonn, waar hij de leiding had over een groot nieuw laboratorium en waar hij de rest van zijn carrière bleef.
De belangrijkste bijdrage van Kekule was zijn structurele theorie van de organische samenstelling. Kekule betoogde dat tetravalente koolstofatomen met elkaar in verband konden worden gebracht om een ”koolstofketen” of een “koolstofskelet” te vormen, waaraan andere atomen met andere valenties (zoals waterstof, zuurstof, stikstof en chloor) zich konden aansluiten. Hij was ervan overtuigd dat het mogelijk was voor de chemicus om deze gedetailleerde moleculaire architectuur te specificeren voor ten minste de eenvoudigere organische verbindingen die hij in zijn tijd kende. Kekule was niet de enige scheikundige die dergelijke beweringen in dit tijdperk deed. De Schotse scheikundige Archibald Scott Couper publiceerde bijna gelijktijdig een vrijwel vergelijkbare theorie, en de Russische chemicus Aleksandr Butlerov deed veel om de structuurtheorie op te helderen en uit te breiden. Het waren echter overwegend Kekule’s ideeën die de overhand hadden in de chemische gemeenschap.
Kekule staat ook bekend om het verduidelijken van de aard van aromatische verbindingen, die verbindingen zijn op basis van het benzeenmolecuul. Tegenwoordig is de grote meerderheid van de bekende organische verbindingen aromatisch en bevatten ze allemaal minstens één zeshoekige benzeenring van het soort dat Kekule voorstond.
Naast zijn theoretische bijdragen, produceerde Kekule een grote hoeveelheid origineel experimenteel werk dat de reikwijdte van organische chemie aanzienlijk verbreedde. Zijn studies naar onverzadigde verbindingen, organische dizuren en aromatische derivaten waren bijzonder opmerkelijk. Hij leidde ook een belangrijke onderzoeksgroep, bestaande uit gevorderde studenten, postdoctorale medewerkers en junior collega’s, zowel in Gent als in Bonn. Na het overlijden van Liebig werd Kekule uitgenodigd om hem op te volgen aan de universiteit van München, maar Kekule weigerde en stelde de naam voor van zijn eerste promovendus, Adolf von Baeyer. Baeyer ontving later een van de eerste Nobelprijzen.
In 1890 werd het 25-jarig jubileum van het eerste benzeenpapier van Kekule gekenmerkt door een uitgebreid feest ter ere van hem. Dit was de gelegenheid toen hij in het openbaar verhalen vertelde die inmiddels bekend zijn geworden, over hoe de ideeën voor de structuurtheorie en de benzeentheorie tot hem kwamen tijdens het dagdromen of dommelen. De eerste van deze gebeurtenissen gebeurde, zei hij, op het bovendek van een door paarden getrokken Londense omnibus. De tweede vond plaats in zijn woning in Gent en betrof een droomfiguur van een slang die zijn eigen staart in zijn mond greep, waardoor hij het idee kreeg voor de benzeenring. De exacte datering van deze dromen, en zelfs hun bestaan, is echter betwist.
Cartoon KVCV: LINK
Geboren: Darmstadt, 7 september 1829 – Bonn, 13 juli 1896
Land: Duitsland
Bronnen: wikipedia – brittanica – Famous scientists
Film:
Ontdekking(en): Benzeenring: KLIK- KLIK
Standbeeld: KLIK
Een UCLL project
Partners
